Energetyki

Ostatnimi czasy ulubionymi napojami osób dorosłych i (o zgrozo) dzieci stały się energetyki. Często kolejna filiżanka kawy już nie wystarcza, aby móc skupić się w pracy i nie zasnąć. Dzieci zapewne przyciąga kolorowe opakowanie i słodki smak.

Aby pokazać Wam, co znajduje się w energetykach i dlaczego powinniśmy się ich wystrzegać, zwłaszcza jeżeli chodzi o dzieci, postanowiłam przeanalizować składy 3 napojów energetycznych.

Zawartość kofeiny w każdym z tych napojów jest taka sama i wynosi 32 mg na 100 ml. Różnica jest tylko w wielkości puszki, bo jedna z marek sprzedaje swoje napoje w 500 ml puszkach, co daje nam dla jednego opakowania aż 160 mg kofeiny. Inne firmy mają puszki o wielkości 250 ml, także zawartość kofeiny wynosi w tym przypadku 80 mg.

Dla porównania w jednej filiżance średniej wielkości kawy jest 95 mg kofeiny. Bezpieczna dawka kofeiny dla człowieka dorosłego to 400 mg dziennie a dla kobiet w ciąży - 300 mg. Z dziećmi jest o tyle problem, że nie ma dla nich wystandaryzowanych norm w tym zakresie. Jedynie kanadyjscy naukowcy pokusili się o stworzenie dozwolonych dawek kofeiny dziennie dla dzieci w zależności od wieku. Posługując się tymi danymi dla dzieci od 4 do 6 lat nie przekracza ona 45 mg, dla dzieci w wieku od 7 do 9 lat wynosi ona maksymalnie 62 mg a dla 10 - 12-latków nie więcej niż 85 mg dziennie. Dla nastolatków do 18 roku życia nie powinna ona przekraczać 100 mg.

Należy pamiętać, że kofeina nie znajduje się wyłącznie w kawie, ale również w coca-coli, czekoladzie, kakao czy herbacie, choć oczywiście zawartość kofeiny będzie w nich mniejsza.

Jeżeli chodzi o węglowodany, to dla napoju o największej pojemności wynosi ona 60g w tym 55g to cukry. Nie ma w tym nic dziwnego, skoro cukier oraz syrop glukozowy znajdują się odpowiednio na drugim oraz trzecim miejscu w składzie, zaraz po wodzie. Dla lepszego wyobrażenia sobie, ile cukru znajduje się w jednej puszce, to jest to odpowiednik prawie 4 ŁYŻEK cukru (jedna łyżka mieści 15 g cukru).

W dwóch pozostałych energetykach o mniejszej pojemności występują wersje cukrowe (średnio 27,5 g cukrów dla 250 ml puszki) oraz bezcukrowe, do których dodawane są słodziki takie jak aspartam oraz acesulfam K a w jeszcze innej wersji acesulfam K i sukraloza. Jeżeli chodzi o dodawanie słodzików do produktów spożywczych, to mają one ograniczoną dzienną dawkę spożycia w zależności od masy ciała, tzw. ADI. Dla aspartamu, acesulfamu K oraz sukralozy wynosi to odpowiednio 40 mg, 9 mg oraz 15 mg na kilogram masy ciała. Na opakowaniach jednak nie ma informacji, ile dokładnie mg słodzików znajduje się w jednej puszce, także trudno nam jest określić, czy wypijając 2 czy 3 puszki przekroczymy normę.

To, co jeszcze jest dodawane do tych napojów, to witaminy z grupy B, czyli np. ryboflawina, niacyna, witamina B6 czy B12. Dzięki tym dodatkom witaminowym energetyki mogą być zaklasyfikowane jako suplementy diety lub tzw. żywność funkcjonalna. Nie muszę chyba pisać, że takie napoje nie powinny stanowić źródła witamin w naszej diecie... W Polsce nie ma prawa zabraniającego sprzedaży napojów energetycznych dzieciom, ale w niektórych krajach Unii Europejskiej wprowadzono już takie regulacje prawne.

Jakie skutki może nieść picie napojów energetycznych dla naszego zdrowia?

Tak jak pisałam, napoje energetyczne zawierają bardzo dużo kofeiny, która w nadmiernej ilości (już ponad 200 mg) powoduje drżenie, zawroty głowy, kołatanie serca oraz zaburzenia snu. Spożywanie napojów energetycznych może także skutkować zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej (prowadząc do odwodnienia) a nawet doprowadzić do zawału serca. To, co jest najbardziej problematyczne, to to, że napoje energetyczne, dzięki dużej zawartości kofeiny oraz cukru po prostu uzależniają i niestety na to są podatne najbardziej dzieci. Ponadto napoje bogate w cukier zwiększają ryzyko cukrzycy oraz chorób sercowo-metabolicznych, ponieważ komórki beta nie są w stanie wydzielać insuliny na takim poziomie, aby utrzymywać prawidłowy poziom cukru we krwi. Należy również pamiętać, że owszem, bezpośrednio po wypiciu energetyka nasz poziom energii wzrasta, ale później gwałtownie spada, także musimy ponownie sięgnąć po stymulant.

Dodatkowo osoby, które piją napoje energetyczne w połączeniu z alkoholem mogą sobie zafundować uszkodzenie wątroby, niewydolność nerek, zaburzenia oddechowe, tachykardię, drgawki, epizody psychotyczne a nawet śmierć.

Zamiast picia napojów energetycznych należy zadbać o odpowiednią higienę snu, obejmującą od 7 - 9 godzin snu (dla dzieci w zależności od wieku te wartości będą większe), unikanie korzystania z ekranów emitujących niebieskie światło w godzinach nocnych oraz odpowiednio zbilansowaną dietę, która zapewni nam stabilny poziom cukru we krwi, zapobiegając jego wahaniom a w konsekwencji uczuciu senności. Jeżeli stan zmęczenia utrzymuje się przez dłuższy czas, warto pomyśleć o wizycie u dietetyka bądź lekarza w celu zrobienia badań uwzględniających funkcjonowanie tarczycy, w kierunku insulinooporności oraz sprawdzające ewentualne niedobory.

Bibliografia:

1. K. Gacek, "Wpływ napojów energetycznych na wybrane parametry fizjologiczne układu krążenia"

2. R. Wierzejska, "Kofeina - powszechny składnik diety i jej wpływ na zdrowie"

3. M. Cichocki, "Napoje energetyzujące - współczesne zagrożenie zdrowotne dzieci i młodzieży"

4. P. Hałasiński, M. Musielak, I. Piotrowski, "Napoje energetyczne wśród młodzieży - tendencja i mechanizmy farmakologiczne niekorzystnego wpływu na układ sercowo-naczyniowy"

5. Ran. D. Goldman, "Caffeinated energy drinks in children"

6. N.K. Ibrahim, R. Iftikhar, "Energy drinks: Getting wings but at what health cost?"

7. Caffeine (for Teens) - Nemours KidsHealth

8. Aspartam E951. Co mówią badania naukowe o tym, czy jest szkodliwy? (dietetycy.org.pl)